พระขุนแผน กรุวัดทัพข้าว เนื้อผงพุทธคุณ ยุค
รัตนโกสินทร์ตอนปลาย
พระขุนแผนเนื้อผง กรุวัดทัพข้าวยุคแรก
พระขุนแผนเนื้อผง กรุวัดทัพข้าว (บางฅนเรียก ทัพเข้า หรือ ทัพข้าว) เป็นพระที่มีอายุการสร้างเก่าแก่ โดยสร้างมาก่อนพระสมวัดระฆัง ของสมเด็จพุฒจารย์โต พรหมรังสี จากการได้รับความรู้จากนักสะสมนิยมพระเครื่องเนื้อผง ผู้อาวุโสเกี่ยวกับเรื่องราวของพระผง กรุวัดทัพข้าว ซึ่งท่านได้กล่าวว่า พระกรุนี้มี 3 ยุคด้วยกัน – ยุคแรกสร้างสมัยสุโขทัย มีอายุมากกว่า 700 ปี เป็นพระเนื้อดินผสมผงพุทธคุณเนื้อขาวสะอาด และ แกร่งเป็นหิน พบเปิดกรุที่ จ.สุโขทัย โดยนายเต็ง ไม่ทราบนามสกุล เป็นชาวบ้าน ต.กรุงเก่า อ.เมือง จ.สุโขทัย เป็นผู้ไปขุดพบพระกรุนี้ เมื่อประมาณปี พ.ศ. 2480 พระที่พบทั้งหมดมีพิมพ์ต่างๆ อาทิ พิมพ์พระร่วงยืน ปางประธานพร , พิมพ์พระร่วงนั่ง , พิมพ์ยืนลีลา เป็นต้น
พระขุนแผนเนื้อผง กรุวัดทัพข้าวยุคที่ 2
– ยุคที่ 2 สร้างสมัยรัตนโกสินทร์ตอนต้น ประมาณรัชกาลที่ 3 ถึงรัชกาลที่ 5 มีอายุประมาณ 150 – 200 ปี เป็นพระผงพุทธคุณที่มีเนื้อหาจัดจ้านคล้ายกับสมเด็จวัดระฆัง และ มีพิมพ์ทรงมากมาย เช่น พิมพ์พระหลวงพ่อโต พระขุนแผนห้าเหลี่ยม พระขุนแผนไข้ผ่า พระสาม พระนารายณ์ทรงปืน พระร่วงฯ โดยจัดสร้างล้อพระพิมพ์ในยุคโบราณเป็นสำคัญ พระยุคนี้สันนิษฐานกันว่า สมเด็จพุฒจารย์โต พรหมรังสี น่าจะมีส่วนในการจัดสร้าง เนื่องจากเมื่อศึกษาเนื้อหามวลสารและสภาพธรรมชาติของพระยุคนี้แล้ว พบว่าหนีไม่ออกจากสูตรการสร้างของพระสมเด็จวัดระฆัง นอกจากนี้ยังพบพระพิมพ์เหล่านี้บางพิมพ์ในกรุ ในองค์พระยืนหลวงพ่อโต วัดอินทรวิหาร อีกด้วย
พระขุนแผนเนื้อผง กรุวัดทัพข้าวยุคที่ 3
– ยุคที่ 3 สร้างสมัยรัชกาลที่ 6 ถึงรัชกาลที่ 9 พระยุคนี้มีการสร้างพระพิมพ์โบราณเลียนแบบพระกรุวัดทัพข้าวที่มีอยู่เดิม ผู้สร้างที่มีชื่อเสียงยุคนี้ได้แก่ หลวงพ่ออ้าว หลวงปู่เผือก วัดกิ่งแก้ว เป็นต้น , พระพิมพ์ที่พบ มักมีเนื้อหาอ่อนกว่ายุคที่ 2 แต่มีบางพิมพ์ทำเลียนแบบพระกรุวัดทัพข้าวยุคเก่า เช่น พิมพ์หลวงพ่อโต พิมพ์ขุนแผน เป็นต้น
พระเครื่องยุค 3 นี้ทำให้เกิดการเล่นสับสนกับ พระกรุวัดทัพข้าวยุคแรก และ ยุค 2 ทำให้เซียนบางคนตีเหมารวมว่า พระพิมพ์กรุวัดทัพข้าวเป็นพระเก๊ไปทั้งหมด ดังนั้นการศึกษา พระกรุวัดทัพข้าว จะต้องแยกแยะระหว่างพระที่สร้างยุคเก่า และ ยุคใหม่ให้ออก โดยยึดสภาพธรรมชาติที่เก่าแก่และเนื้อหามวลสารจัดจ้านถึงยุคเป็นสำคัญ.
